ห้องเรียนที่ 6 พืชศึกษา "มะระขี้นก"
ชื่อสามัญ : BALSAM PEAR, BITTER CUCUMBER
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Momordica charantia Linn.
วงศ์ : Cucurbitaceae
ชื่อพื้นเมือง : มะห่อย, มะไห่(เหนือ), ผักไห่, ผักเหย, ระ(ใต้), มะร้อยรู, โคกวย(จีน), มะระเล็ก
ขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้ที่ชอบขึ้น ตามบริเวณที่ลุ่มชื้นแฉะ มีการขยายพันธุ์ด้วย การใช้เมล็ด
ลักษณะทั่วไป :เป็นไม้เลื้อย พันต้นไม้อื่น มีมือเกาะ ลำต้นเป็นเหลี่ยมมีขนปกคลุม
ใบ : เป็นใบเดี่ยว ออกสลับลักษณะคล้ายใบแตงโม แต่เล็กกว่า มีสีเขียวทั้งใบ ขอบใบหยัก เว้าลึก มี 5 - 7 หยัก ปลายใบแหลม
ดอก : ดอกออกดอกเดี่ยว ตามบริเวณง่ามใบ มีสีเหลืองอ่อน มี 5 กลีบ เกสรมีสีเหลืองแก่ถึงส้ม กลีบดอกบาง ช้ำง่าย
ผล : ผลเดี่ยว รูปกระสวย ผิวขรุขระ มีปุ่มยื่นออกมา ผลอ่อนมีสีเขียว ผลสุกมีสีเหลืองถึงส้ม ผลแก่แตกอ้าออก
เมล็ด : เมล็ดสุกมีสีแดงสด รูปร่าง กลม แบน
ประโยชน์ :
ใบ : ใช้ใบสด นำมาลวก หรือต้มกินเป็น ยาฟองโลหิต ยาระบาย เจริญอาหาร หรือใช้ ใบแห้ง นำมาบดให้ละเอียดกับน้ำกินเป็นยา ขับพยาธิ ขับลม และบำรุงธาตุ
ใบและผล : ใช้ใบและผลสด นำมาตำให้ ละเอียดแล้ว คั้นเอาน้ำกินเป็นยาแก้จุกเสียด แน่นท้อง ขับลม บำรุงธาตุ ขับลม และเป็น ยาช่วยถ่ายพยาธิ
ผล : ใช้ผลสด นำมาต้มหรือประกอบเป็น อาหารใช้รับประทาน มีคุณค่าในการช่วยบำบัดโรคเบาหวาน บำรุงธาตุ หรือใช้ผลแห้งนำ มาบดให้ละเอียด ใช้โรยบริเวณที่เป็น
แผล ใช้ทาแก้คัน หิด และโรคผิวหนัง
ราก : ใช้ปรุงเป็นยาบำรุง ฝาดสมาน แก้ ริดสีดวงทวาร และเป็นยาธาตุ
***ข้อควรระวัง ***
- ผลสุก เป็นพิษ มีซาโปนินมาก ทำให้อาเจียนและท้องร่วง อาจตายได้ ห้ามรับประทาน
- เมล็ด รับประทานขับพยาธิตัวกลม รับประทานมากมีพิษเช่นเดียวกับผลสุก
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Momordica charantia Linn.
วงศ์ : Cucurbitaceae
ชื่อพื้นเมือง : มะห่อย, มะไห่(เหนือ), ผักไห่, ผักเหย, ระ(ใต้), มะร้อยรู, โคกวย(จีน), มะระเล็ก
ขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้ที่ชอบขึ้น ตามบริเวณที่ลุ่มชื้นแฉะ มีการขยายพันธุ์ด้วย การใช้เมล็ด
ลักษณะทั่วไป :เป็นไม้เลื้อย พันต้นไม้อื่น มีมือเกาะ ลำต้นเป็นเหลี่ยมมีขนปกคลุม
ใบ : เป็นใบเดี่ยว ออกสลับลักษณะคล้ายใบแตงโม แต่เล็กกว่า มีสีเขียวทั้งใบ ขอบใบหยัก เว้าลึก มี 5 - 7 หยัก ปลายใบแหลม
ดอก : ดอกออกดอกเดี่ยว ตามบริเวณง่ามใบ มีสีเหลืองอ่อน มี 5 กลีบ เกสรมีสีเหลืองแก่ถึงส้ม กลีบดอกบาง ช้ำง่าย
ผล : ผลเดี่ยว รูปกระสวย ผิวขรุขระ มีปุ่มยื่นออกมา ผลอ่อนมีสีเขียว ผลสุกมีสีเหลืองถึงส้ม ผลแก่แตกอ้าออก
เมล็ด : เมล็ดสุกมีสีแดงสด รูปร่าง กลม แบน
ประโยชน์ :
ใบ : ใช้ใบสด นำมาลวก หรือต้มกินเป็น ยาฟองโลหิต ยาระบาย เจริญอาหาร หรือใช้ ใบแห้ง นำมาบดให้ละเอียดกับน้ำกินเป็นยา ขับพยาธิ ขับลม และบำรุงธาตุ
ใบและผล : ใช้ใบและผลสด นำมาตำให้ ละเอียดแล้ว คั้นเอาน้ำกินเป็นยาแก้จุกเสียด แน่นท้อง ขับลม บำรุงธาตุ ขับลม และเป็น ยาช่วยถ่ายพยาธิ
ผล : ใช้ผลสด นำมาต้มหรือประกอบเป็น อาหารใช้รับประทาน มีคุณค่าในการช่วยบำบัดโรคเบาหวาน บำรุงธาตุ หรือใช้ผลแห้งนำ มาบดให้ละเอียด ใช้โรยบริเวณที่เป็น
แผล ใช้ทาแก้คัน หิด และโรคผิวหนัง
ราก : ใช้ปรุงเป็นยาบำรุง ฝาดสมาน แก้ ริดสีดวงทวาร และเป็นยาธาตุ
***ข้อควรระวัง ***
- ผลสุก เป็นพิษ มีซาโปนินมาก ทำให้อาเจียนและท้องร่วง อาจตายได้ ห้ามรับประทาน
- เมล็ด รับประทานขับพยาธิตัวกลม รับประทานมากมีพิษเช่นเดียวกับผลสุก