ผักเชียงดา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gymnema inodorum (Lour.) Decne.
ชื่อวงศ์ : Apocynaceae ชื่อสามัญ : Gymnema ชื่อ : ผักเชียงดา ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : จัดเป็นไม้เถาเลื้อย มีอายุข้ามปี ความยาวของเถาขึ้นอยู่กับอายุ การกระจายพันธุ์ : ผักเชียงดาเป็นพืชท้องถิ่นพบทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย การขยายพันธุ์ : เมล็ด, ปักชำ การเจริญเติบโต : ผักเชียงดาเป็นพืชท้องถิ่นพบทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย ซึ่งเป็นไม้เลื้อยมักจะปลูกและเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วน ระบายน้ำดี และปล่อยให้เลื้อยริมรั้วบ้าน พอถึงเวลาฝักแก่และแตกออกก็จะได้เมล็ดตกลงตามพื้นและขยายพันธุ์ไปเองตามธรมชาติ โดยธรรมชาติของผักเชียงดาจะเป็นพืชโตเร็ว ยิ่งดินดียิ่งเลื้อยไปไกลหรือขึ้นต้นไม้สูง หากไม่เก็บตั้งแต่ใบยังอ่อนและปล่อยทิ้งไว้ ใบจะแก่เปลี่ยนเป็นสีเขียวเข้มซึ่งจะขมมากขึ้น ต่อมาใบจะเหลืองและร่วงไป |
ต้นลำต้น เป็นสีเขียวมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5-5 เซนติเมตรทุกส่วนที่อยู่เหนือดินของต้นจะมีน้ำยางสีขาวคล้ายน้ำนม
|
ใบใบ เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามเป็นคู่ รูปรีหรือรูปกลมรี หรือ รูปหอกกว้าง ปลายใบเรียวแหลม โคนใบโค้งมนหรือเว้าเล็กน้อย แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้ม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยงเป็นมัน ก้านใบยาว 3.5-6 เซนติเมตร ใบกว้าง 9-11 เซนติเมตร ใบยาว 15-19 เซนติเมตร
ดอกดอก ดอกออกเป็นช่อกระจุกจากซอกใบ ดอกย่อย กลีบเลี้ยงสีเขียว กลีบดอกสีขาวเหลืองอ่อน หรือเหลืองอมส้ม เกสรตัวผู้เป็นกระจุกแน่นดอก ดอกออกเป็นช่อกระจุกจากซอกใบ ดอกย่อย กลีบเลี้ยงสีเขียว กลีบดอกสีขาวเหลืองอ่อน หรือเหลืองอมส้ม เกสรตัวผู้เป็นกระจุกแน่น
|
ผลผล เมื่ออ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาลคล้ำ มีเมล็ด 2-3 เมล็ด ผลแห้ง เป็นฝัก แตกได้
|
ประโยชน์ : ผักพื้นบ้านของภาคเหนือที่นิยมนำมารับประทานกับน้ำพริก โดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำพริกมะม่วง หรือบางคนนำมาแกงกับปลาช่อนย่าง ซึ่งนอกจากผักเชียงดาจะนำมาปรุงอาหารได้รสชาติที่อร่อยน่ารับประทานแล้ว และยังมีประโยชน์ต่อผู้ป่วยโรคเบาหวานอีกด้วย เนื่องจาก มีสรรพคุณช่วยลดน้ำตาลในเลือดได้เป็นอย่างดี และสามารถนำไปประกอบอาหารได้หลากหลาย จึงทำให้ได้รับความนิยมจากคนในพื้นที่มาก ส่วนรากและใบของผักเชียงดามี Gymnemic acid ช่วยสกัดกั้นสารน้ำตาลตัวจริงที่เข้ามาสู่ร่างกายได้ และยังสามารถช่วยควบคุมสมดุลของระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานทั้งชนิดที่พึ่งอินซูลินและชนิดไม่พึ่งอินซูลิน
สรรพคุณ
|
เมนูอาหารนิยมนำใบอ่อน ยอดและดอกของผักเชียงดามาลวกรับประทานร่วมกับน้ำพริกหรือตำมะม่วง ผัดใส่น้ำมันหอยหรือผัดใส่ไข่ เมนูที่นิยมกันมาก คือ แกงใส่ปลาแห้ง หรือนำมาแกงร่วมกับผักชนิดอื่น เช่น ผักฮ้วน หรือ ผักตำลึง แกงผักเชียงดาใส่ปลาย่าง มีส่วนประกอบดังต่อไปนี้
https://stri.cmu.ac.th/article_detail.php?id=51 |