หอมแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Allium cepa linn .cv group Aggregatum
ชื่อวงศ์ : Ascalonicum auct . non linn . ชื่ออื่นๆ : ปะเซอก้อ ปะเซะส่า หอมแดง หอมไทย หอมบัว หอมเล็ก หอมหัว ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ล้มลุก สูง 20-30 ซม. มีหัวใต้ดิน เกิดจากใบเกร็ด เรียงซ้อนกันเป็นรูปทรงกลมหรือรูปไข่กว้าง 1-3.5 ซม ยาว 1.5-4 ซม. มีหลายหัวเกาะกลุ่มด้วยกัน เปลือกหกุ้มสีม่วงหรือสีน้ำตาล ใบเดี่ยว เกิดจากรากเรียงช้อนกัน รูปแถบ กว้าง 3-10 มม. ยาว 10-35 ซม. ดอกช่อซี่ร่ม รูปทรงกลม เกิดจากหัวใต้ดิน ดอกรูประฆังหรือคนโท กลีบรวม 6 กลีบ เรียงเป็น 2 วง สีเขียวถึงขาว ผลแห้งแตกได้ เป็น 3 ภู เมล็ดแบนสีดำ |
ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ อยู่เป็นกระจุก ใบเป็นท่อยาว ใบมีลักษณะดาบยาวรี ปลายแหลม ใบกลมข้างในกลวง โคนใบเป็นกาบใบสีขาว ออกหุ้มสลับซ้อนกันอยู่ ตรงโคนลำต้น ใบมีสีเขียว มีรสชาติเผ็ดร้อน มีกลิ่นฉุนแรง
|
หัวมีลักษณะทรงกลมแป้น หรือทรงกลมรี มีเปลือกกาบใบห่อหุ้มหลายๆชั้น หัวอ่อนมีสีแดงหรือสีแดงสีม่วง หัวแก่มีเปลือกด้านนอกแห้งมีสีแดงหรือสีแดงอมม่วง มีกลิ่นฉุน รสชาติเผ็ดร้อน
|
รากเป็นระบบรากฝอยจำนวนมาก งอกออกจากด้านล่างของต้น มีลักษณะเป็นกระจุกรวมกันที่ก้นหัว และแพร่ลงดินลึกในระดับตื้นประมาณ 10-15
|
สรรพคุณทางยา
หัว
ขับลมในลำไส้ แก้หวัด คัดจมูก แก้ไข้ แก้ไข้เพื่อเสมหะ แก้ไข้สันนิบาต แก้ไข้อันบังเกิดแก่จักษุ แก้ไข้อันบังเกิดแก่ทรวงแก้โรคตาขับเสมหะ แก้โรกในปาก บำรุงเส้นผมแก้ลมพรรดึก เจริญไฟธาตุ กแก้กำเดา แก้อาการเมาค้างจากเหล้า แก้สะอึกแก้ท้องเสียเป็นยาถ่าย ทำให้อาเจียน ขับปัสาวะ บำรุงโลหิต
ใบ
แก้ท้องผูกแก้ลม เจริญอาหาร แก้กำเดา แก้หวัด แก้ฟกช้ำ
เมล็ด
แก้กินเนื้อสัตว์เป็นพิษ แก้อาเจียนเป็นเลือด
วิธีใช้และการรักษา : นำหอมกินกับข้าว เพื่อขับลม
ข้อเสียของสมุนไพร : กลิ่นฉุน
ขับลมในลำไส้ แก้หวัด คัดจมูก แก้ไข้ แก้ไข้เพื่อเสมหะ แก้ไข้สันนิบาต แก้ไข้อันบังเกิดแก่จักษุ แก้ไข้อันบังเกิดแก่ทรวงแก้โรคตาขับเสมหะ แก้โรกในปาก บำรุงเส้นผมแก้ลมพรรดึก เจริญไฟธาตุ กแก้กำเดา แก้อาการเมาค้างจากเหล้า แก้สะอึกแก้ท้องเสียเป็นยาถ่าย ทำให้อาเจียน ขับปัสาวะ บำรุงโลหิต
ใบ
แก้ท้องผูกแก้ลม เจริญอาหาร แก้กำเดา แก้หวัด แก้ฟกช้ำ
เมล็ด
แก้กินเนื้อสัตว์เป็นพิษ แก้อาเจียนเป็นเลือด
วิธีใช้และการรักษา : นำหอมกินกับข้าว เพื่อขับลม
ข้อเสียของสมุนไพร : กลิ่นฉุน
สารสำคัญในหอมแดง
- น้ำมันหอมระเหย ในหอมแดงประกอบด้วยสารเคมีสำคัญมากมาย ซึ่งส่วนมากสารเหล่านั้นล้วนเป็นองค์ประกอบของน้ำมันหอมระเหยที่อยู่ในตัวหอมแดง โดยในส่วนของหัวจะพบสารสำคัญอย่างน้ำมันหอมระเหย (Coumarins) เป็นสารที่ทำให้หอมแดงมีรสชาติออกขมปนเผ็ดร้อน มีฤทธิ์ช่วยต้านการอักเสบ ต้านเชื้อแบคทีเรียและต้านอนุมูลอิสระ
นอกจากนี้ ในหอมแดงยังมีองค์ประกอบจากกำมะถัน ซึ่งมีฤทธิ์ทำให้ระคายเคืองตา เวลาหั่นหอมแดงจึงทำให้แสบตาน้ำตาไหล ทำให้แสบจมูก และยังอาจมีการระคายเคืองต่อผิวหนังหรือก่อให้เกิดพิษบนผิวหนังได้ ส่งผลทำให้เป็นผื่นคัน และปวดแสบปวดร้อน - สารที่ทำให้เกิดกลิ่น นั่นก็คือสารโพรพิลไดซันไฟด์ (Propyl Disulfide) สารชนิดนี้มีบทบาทสำคัญโดยช่วยลดปริมาณไขมันในร่างกาย ในขณะที่สารที่ช่วยลดน้ำตาลกลูโคสในเลือดลงได้ คือ โพรพิล-อัลลิลไดซันไฟด์ (Propyl-allyl Disulfide) และไดโพรพิลไดซันไฟด์ (Dipropyl Disulfide)
- สารที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ คือ สารอัลลิซินโดยปกติแล้ว สารนี้จะไม่มีอยู่ในหัวหอม แต่สารนี้จะเกิดขึ้นต่อเมื่อหัวหอมถูกทุบหรือทำให้แตก ส่งผลให้สารอัลลิอิน (Alliin) เปลี่ยนมาเป็นอัลลิซิน ด้วยการทำงานของเอนไซม์อัลลิเนส (Alliinase) และเกิดกระบวนการทางธรรมชาติซึ่งส่งผลทำให้สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ได้นั่นเอง
- สารต้านอนุมูลอิสระ สารเควอซิทิน (Quercetin) ที่สกัดได้จากหอมแดงมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
ประโยชน์หอมแดง
ไข้หวัด แก้หวัดคัดจมูก และช่วยลดน้ำมูก
ใช้หัวเล็กปอกเปลือกทุบพอแตก ห่อผ้าบางๆ วางไว้ตรงหัวนอน เพื่อให้กลิ่นหัวหอมเข้าจมูก ช่วยทำให้จมูกโล่ง สามารถบรรทาอาการหวัดได้ (วางไว้เวลาเด็กหลับ )
บรรเทาอาการท้องเดิน ท้องอืด/แน่น ขับลม
นำมาซอยเป็นแว่น ต้มเอาน้ำดื่ม
โรคหืดหอบ ไอเรื้อรั้ง
ใช้หัวหอมขนาดประมาณหัวแม่มือ ใส่ขิงและกระเทียม ผสมน้ำ 1 แก้ว แล้วปั่นกรองเอาแต่น้ำ ใส่น้ำผึ้ง 1 ช้อนโต๊ะ บีบมะนาว 2-3 ลูก ดื่มวันละ 1 แก้ว หลังแปรงฝันเสร็จ อาการหอบหืดจะค่อยๆ ดีขึ้น
แก้ผื่นคัน ลดการอักเสบ
หอมแดงหัวเล็ก 4-5 หัว ตำให้แหลก คั้นเอาน้ำ แล้วนำไปแช่ตู้เย็น 30 นาที จากนั้นนำมาทาบริเวณที่เป็นเม็ดผดผื่น
ใช้หัวเล็กปอกเปลือกทุบพอแตก ห่อผ้าบางๆ วางไว้ตรงหัวนอน เพื่อให้กลิ่นหัวหอมเข้าจมูก ช่วยทำให้จมูกโล่ง สามารถบรรทาอาการหวัดได้ (วางไว้เวลาเด็กหลับ )
บรรเทาอาการท้องเดิน ท้องอืด/แน่น ขับลม
นำมาซอยเป็นแว่น ต้มเอาน้ำดื่ม
โรคหืดหอบ ไอเรื้อรั้ง
ใช้หัวหอมขนาดประมาณหัวแม่มือ ใส่ขิงและกระเทียม ผสมน้ำ 1 แก้ว แล้วปั่นกรองเอาแต่น้ำ ใส่น้ำผึ้ง 1 ช้อนโต๊ะ บีบมะนาว 2-3 ลูก ดื่มวันละ 1 แก้ว หลังแปรงฝันเสร็จ อาการหอบหืดจะค่อยๆ ดีขึ้น
แก้ผื่นคัน ลดการอักเสบ
หอมแดงหัวเล็ก 4-5 หัว ตำให้แหลก คั้นเอาน้ำ แล้วนำไปแช่ตู้เย็น 30 นาที จากนั้นนำมาทาบริเวณที่เป็นเม็ดผดผื่น